Marathi Mhani ani arth list|मराठी म्हणी संग्रह आणि त्यांचे अर्थ
- अन्नसत्र जेवून मिरपूड मागणे– अगोदरच एखादे काम फुकट करवून घेणे व नंतर उपकाराची जाणीव न ठेवता आणखी मिजासखोरी करणे.
- अग अग म्हशी,मला कुठे नेशी– चूक आपण करावयाची व आपली चूक मान्य न करता दुसऱ्याचे शिरावर मारून मोकळे व्हायचे.
- अळी मिळी गुपचिळी– आपले रहस्य उघडे पडू नये म्हणून गप्प बसणे.
- अडली गाय फटके खाय-एखादा माणूस अडचणीत सापडलं की मग त्याला हैराण केले जाते.
- अडला हरी गाढवाचे पाय धरी- अडचणीच्या वेळी मूर्खांची खुशामत करण्याची पाळी येते.
- असेल त्या दिवशी दिवाळी,नसेल त्या दिवशी शिमगा – अनुकूलता असताना चैन आणि नसेल तेंव्हा उपास काढण्याची पाळी येते.
- आधीच तारे आणि त्यात शिरले वारे – आधीच मर्कट आणि त्यात मद्य प्यावे तसे होणे.
- आजा मेला नातू झाला-एखादे नुकसान व्हावे आणि त्याच बरोबर दुसरी फायद्याची गोष्ट होणे.
- आपली पाठ आपणास दिसत नाही – स्वतः चे दोष दिसत नाहीत.
- आपल्याच पोळीवर तूप ओढणे– फक्त स्वतः चाच तेवढा फायदा साधून घेणे.
- आलीय भोगासी असावे सादर- आपल्या कर्मात जे काही लिहले आहे त्यानुसार भोगावे लागते ,म्हणून त्याला कुरकुर करू नये.
- आळशावर गंगा -अगोदरच आळशी आणि त्यात त्याला गंगेचा लाभ होणे.
- आत्याबाईला जर मिशा असत्या तर– नेहमी एखाद्या कामात जर-तर या शक्यतांचा संभवतेचा विचार करणे.
- इन मिन साडे तीन– अगदी कमीत कमी लोक हजार असणे.
- आपले दात आणि आपले ओठ– शिक्षा करणारे आपणच आणि ज्याला शिक्षा करवायची तोही आपल्यातलाच अशी अडचणीची परिस्थिती
- आधी पोटोबा आणि मग विठोबा– आधी स्वार्थ मग परमार्थ
- आपण हसे लोकाला,शेंबूड आपल्या नाकाला– ज्या दोषाबद्दल आपण दुसऱ्याला हसतो, तोच दोष आपल्या ठिकाणी असणे अशी स्थिती.
- आपला तो बाब्या दुसऱ्याचे ते कार्टे– स्वतः च्या बाबतीत असणारे चांगले विचार दुसऱ्याच्या बाबतीत न ठेवन्याची वृत्ती.
- अति तेथे माती– कोणत्याही गोष्टीचा अतिरेक हा वाईटच असतो.
- आग सोमेश्वरी बंब रामेश्वरी– गरज असलेल्या माणसाला मदत न करता ज्याला गरज नाही त्याला मदत करणे.
- आगीतून फुफाट्यात पडणे– लहान संकटातून अधिक मोठ्या संकटात सापडणे.
- अचाट खाणे मसनात जाणे– खाण्या पिण्यात अतिरेक झाल्यास परिणाम वाईट होतो.
- असंगाशी संग प्राणाशी गाठ- संगत करण्यास अयोग्य माणसाशी संगत केल्यास वेळप्रसंगी आपलेच प्राण गमवावे लागतात
- आवळा देऊन कोहळा काढणे– स्वार्थासाठी एखाद्याला लहान वस्तू देऊन मोठी वस्तू मिळविणे.
- आधी जाते बुद्धी मग जाते लक्ष्मी– आधी आचरण बिघडते मग वाईट दशा प्राप्त होते.
- आपला हात जगन्नाथ– मनुष्याचा उत्कर्ष त्याच्या स्वतःच्या कर्तृत्वावर अवलंबून असतो.
- आयजीच्या जीवावर बाईजी उदार– दुसऱ्याचा पैसा खर्च करून औदार्य दाखविणे.
- अडत नाही तर पोहऱ्यात कुठून येणार- जे मुळातच नाही त्याची थोडी देखील अपेक्षा करणे व्यर्थ होय.
- अंथरून पाहून पाय पसरावे– आपल्या ऐपतीप्रमाणे खर्च करावा.
- अंगापेक्षा भोंगा मोठा-परिस्थितीपेक्षा अवडंबर खूप असणे.
- अन्नाचा मारलेला खाली पाही नि तलवारीचा मारलेला वर पाही-सौम्यपणे मनुष्य नरम करता येतो तर उद्धटपणे तो आपला शत्रू बनतो.
- अर्थिदान महापुण्य -गरजू माणसाला दान दिल्याने पुण्य मिळते.
- आकारे रंगती चेष्टा – बाह्य चिन्हात अंतर्गत वागणुकीचे चित्र उमटणे.
- अर्धी टाकून सगळीला धावू नये– संबंध वस्तू मिळवण्यासाठी अर्धी टाकू नये.
- आयत्या बिळात नागोबा– दुसऱ्याने स्वतः करिता केलेल्या गोष्टीचा आयता फायदा घेण्याची वृत्ती.
- इकडे आड तिकडे विहीर– दोन्ही बाजुंनी सारखीच अडचणीची स्थिती
- उचलली जीभ लावली टाळ्याला– विचार न करता बोलणे.
- उतावळा नवरा गुडघ्याला बाशिंग- अतिशय उतावळेपणा
- उडत्या पाखराची पिसे मोजणे– अगदी सहज चालता चालता एखादया गोष्टीची परीक्षा करणे.
- उथळ पाण्याला खळखळाट फार- अंगी पात्रता कमी असली म्हणजे मग बडबड करण्याचा स्वभाव अधिक असतो.
- एक ना धड भाराभार चिंध्या-सगळेच अपूर्ण
- एकाने गाय मारली म्हणून दुसऱ्याने वासरू मारू नये- एकाने एखादी वाईट गोष्ट केली म्हणून दुसऱ्याने लहानशी देखील वाईट गोष्ट करू नये.
- एका माळेचे मणी– सगळेच सारखे
- ओळखीची चोर जीवे न सोडी– ओळखीचा शत्रू हा अनोळखी शत्रूपेक्षा भयंकर असतो.
- एकाची जळते दाढी,दुसरा त्यावर पेटवू पाहतो विडी– दुसऱ्याच्या अडचणीचा विचार न करता,स्वतः चा फायदा पाहण्याची दृष्टी ठेवणे.
- उंटावरून शेळ्या हाकणे- प्रत्यक्ष कार्यापासून दूर राहून नुसत्या सूचना देणे.
- ऊस गोड लागला म्हणून मुळापासून खाऊ नये– एखादी गोष्ट आवडली असती तरी तिचा अतीलोभ बाळगू नये.
- ऐकावे जनाचे करावे मनाचे– लोकांचे एकूण घ्यावे व मग आपणास योग्य वाटेल ते करावे.
- एका म्यानात दोन तलवारी राहत नाहीत– दोन तेजस्वी माणसे एकत्र गुण्यागोविंदाने नांदू शकत नाहीत.
- एका हाताने टाळी वाजत नाही-भांडणात एकाच पक्षाचा दोष नसतो तर दुसरा जबाबदार पण असतो.
Marathi Mhani ani arth list|मराठी म्हणी संग्रह आणि त्यांचे अर्थ
- कडू कारले तुपात तळले,साखरेत घोळले तरी कडू ते कडूच– मूळचा माणसाचा गुणधर्म कितीही प्रयत्न केला तरी बदलत नाही.
- करंगळी सुजली म्हणून डोंगर एवढी होईल का? -जी गोष्ट लहान असते तुच्छ असते ती तशीच राहते.कितीही प्रयत्न केला तरी ती मोठी होऊ शकत नाही.
- कर नाही त्याला डर कशाला – जर आपण एखादी गोष्ट केली नाही तर त्याबद्दल भीती बाळगण्याची काही गरज नाही.
- काळ आला होता पण वेळ आली नव्हती – नाश होण्याची वेळ आली होती पण थोडक्यात बचावले.
- काखेत कळसा आणि गावाला वळसा – भान नसल्याने जवळच असलेली वस्तू शोधण्यास दूर जाणे.
- कानामागून आली आणि तिखट झाली–मागून येऊन वरचढ होणे.
- काप गेले नि भोके राहिली – वैभव गेले आणि त्याच्या खुणा राहिल्या.
- कावळ्याच्या शापाने गाय मरत नाही-शूद्र माणसांनी दिलेल्या दोषांने थोरांचे नुकसान होत नसते.
- कसाबला गाय धार्जिण – भांडखोर व अनीतिमान गुंड माणसापुढे गरीब नमतात.
- काकडीची चोरी फाशीची शिक्षा– अपराध खूप लहान पण त्याला दिली गेलेली शिक्षा मात्र खूप मोठी असणे.
- कुठे जाशी भोगा तर तुझ्यापुढे उभा– जे संकट येऊ नये अशी आपली मनोमन इच्छा असते तेच संकट पुढे येते.
- केळीवर नारळी अन घर चंद्रमौळी– अत्यंत गरिबी स्थिती असणे
- कधी गाडीवर नाव कधी नावावर गाडी– सर्वांचे दिवस येतात समान स्थिती कधीच राहत नाही.
- कुठे इंद्राचा ऐरावत कोठे शाम भटाची तट्टानी-अति थोर माणसे व शूद्र माणसे यांची बरोबरी होत नाही.
- कोंड्याचा मांडा करून खाणे-आपल्याला जे मिळत असेल त्यात समाधानी राहावे.
- कोल्हा काकडीला राजी– शूद्र माणसे शूद्र वास्तूच्या प्राप्तीने समाधान पावतात.
- कुसंतानापेक्षा निःसंतान बरे- वाईट पुत्र होण्यापेक्षा न झालेले बरे.
- कावळ्याच्या शापाने गुरे मरत नाहीत– हलकटाच्या निंदेने थोरांचे वैभव उणे होत नाही.
- काडीची सत्ता आणि लाखाची मत्ता बरोबर होत नाही– थोड्याशा अधिकाराने जे काम होत ते पुष्कळशा पैशाने होत नाही.
- काठी मारल्याने पाणी दुभंगत नाही– खऱ्या मैत्रीचा भंग आगंतुक कारणांनी होऊ शकत नाही.
- करावे तसे भरावे– ज्या प्रकारचे कृत्य आपल्या हातून होते तसे परिणाम आपणास भोगावे लागतात.
- काडी चोर तो माडी चोर– क्षुल्लक अपराध केलेल्या माणसाचा घडलेल्या एखादा मोठया अपराधाशी संबंध जोडणे.
- काखेत कळसा गावाला वळसा- हरवलेली वस्तू जवळ असताना इतर ठिकाणी शोधत राहणे.
- कामापुरता मामा– स्वार्थासाठी एखाद्याने तडजोड करणे.
- कानामागून आली आणि तिखट झाली– एखादयापेक्षा वयाने अगर अधिकाराने कमी असूनही अल्पावधीत त्याच्यावर वर्चस्व गाजविणे.
- कुंभारणीच्या घरातला किडा कुंभारणीचा- दुसऱ्याच्या स्वाधीन झालेला माणूस आपली मते विसरतो.
- कुऱ्हाडीचा दांडा गोतास काळ – आपलाच मनुष्य आपल्याच नाशास कारण होणे.
- कुत्र्याचे शेपूट नळीत घातले तरी ते वाकडेच– मुर्खांच्या मनावर उपदेशाचे परिणाम होत नाही.
- कुडी तशी पुडी – देशाप्रमाणे आहार
- काट्याचा नायटा करणे– एखाद्या क्षुल्लक गोष्टाचा भलताच विपर्यास करणे
- कुंपणाने शेत खाणे– ज्याला रक्षण करावयास ठेवले अशाच माणसाने विश्वासघात करून चोरी करणे
- कुंभाराची सून कधीतरी उकिडयावर येईलच– माणसाने आपला मूळचा गुणधर्म कितीही झाकण्याचा प्रयत्न केला तरी तो कधीतरी उघड होणारच
- कोरड्या बरोबर ओले जळते– ज्याची काही चूक नाही असा माणूस चूक असणाऱ्या बरोबर निष्कारण गुन्हेगार धरला जातो
- कोळसा जितका उगळावा तितका काळच -मुळात वाईट असणारी गोष्ट कितिही चांगली करण्याचा प्रयत्न केला तरी तो वाईटच असते.
- खर्चणाराचे खर्चते आणि कोठावल्याचे पोट दुखते– काम करारास झीज सोसणाराचे नुकसान होते काही न करणाऱ्यास निष्कारण पोट दुखते.
- खायचे दात वेगळे आणि दाखवायचे दात वेगळे-बोलताना एक प्रकारे बोलणे व कृती करताना दुसऱ्या प्रकारे करणे
- खाऊन मोजावे टाकून माजू नये– पैशाचा,संपत्तीचा गैरवापर करू नये.
- खायला काळ भुईला भार -निरुपयोगी मनुष्य
- खान तशी माती– आई बापाप्रमाणे मुले
- खाई त्याला खवखवे– जो वाईट काम करतो त्याला मनात धास्ती वाटते.
- खोट्याच्या कपाळी गोटा– खोटेपणा अथवा वाईट काम करणाऱ्या माणसाचे नुकसान होते.
- खऱ्याला मरण नाही– खरे कधी लपत नाही ते कधीतरी उघडकीस येते
- खाऊ जाणे तो पचवू जाणे- जो मनुष्य धमकीदारीने एखादा पदार्थ खातो,तो मनुष्य पचविण्यास समर्थ असतो
- गरजवंताला अक्कल नसते- गरजेमुळे अडणाऱ्याला दुसऱ्याचे निमूटपणे ऐकून घ्यावे लागते
- गर्जेल तो पडेल काय– केवळ बडबड करणाऱ्या माणसाकडून काहीही होऊ शकत नाही
- गाजराची पुंगी वाजली तर वाजली नाही तर मोडून खाल्ली– एखादी गोष्ट सिद्धीस गेली तर ठीक नाही तरी नुकसान नाही
- गाढवाला गुळाची चव काय– ज्याला एखादया गोष्टीचा गंध नाही,त्याला त्या गोष्टीचे महत्व कळू शकत नाही
- गाडयाबरोबर नळ्याची यात्रा-मोठयांच्या आश्रयाने लहानांचाही फायदा
- गाढवापुढे वाचली गीता कालचा गोंधळ बरा होता- मुर्खाला कितीही उपदेश केला तरी त्याचा उपयोग नसतो
- गोरा गोमटा आणि कपाळ करंटा- फक्त दिखावत चांगली असणे प्रत्यक्षात काहीच नसणे
- गोगलगाय आणि पोटात पाय– बाह्यस्वरूप एक आणि कृती दुसरीच
- गरज सरो आणि वैद्य मरो-ज्यानं आपली गरज भागवली त्याला विसरून जाणे
- गावकरी ते राव न करी– श्रीमंत माणूस पैशाच्या बळावर जे करू शकत नाही ते सामान्य माणसे एकीच्या बळावर करू शकतात
- गर्वाचे घर खाली– अभिमानाचा परिणाम अपमानात किंवा नुकसानीत होते
- गाढवाने शेत खाल्याचे पाप ना पुण्य- गाईने शेत खाल्ले तर एका पवित्र प्राण्याचे पोट भरेल. पण गाढवाने खाल्ले तर पुण्य न मिळता नुकसानी
- गाव तेथे महारवाडा-प्रत्येक समाजात काही वाईट माणसे असतातच
- गूळ नाही पण गुळाची वाचा तरी असावी– गरिबीमुळे आपण काही करू शकत नसतो तरी गोड बोलणं शक्य असल्यास गोड तरी बोलावं.
- गाढवांचा गोंधळ आणि लाथांचा सुकाळ– मूर्ख लोक एका ठिकाणी जमले तर भांडणाशिवाय काहीच निष्पन्न होणार नाही
- गुरुची विद्या गुरूला फळली-एखाद्याचा डाव त्याच्यावर उलटविण्याचे कृत्य
- घरोघरी मातीच्या चुली– सामान्यतः सर्वत्र परिस्थिती सारखीच
- घरना दार देवळी बिऱ्हाड– बायकापोरे नसणारा एकटा प्राणी
- घर फिरले म्हणजे घराचे वासे फिरतात– वाईट दिवस एकदा आले कि मग आपले म्हणणारे लोक सुद्धा मदत करीत नाहीत
- घोडे मैदान जवळ आहे– कसोटीची वेळ जवळच आहे
- घरचे झाले थोडे व्हायाने धाडले घोडे– स्वतः चे काम झाले नसताना दुसऱ्याने आपलेही काम
- घोडे खाई भाडे– ज्या धंद्यात विशेष फायदा नाही तो धंदा बंद करावा
- घटका पाणी पिते,घड्याळ टोले खाते- वेगवेगळ्या माणसांनी आपल्या कर्मानुसार सुख-दुःख भोगावे लागते.
- चढेल तो पडेल – गर्विष्ठ माणसाचा गर्व उतरल्याशिवाय राहत नाही
- चार दिवस सासुचे चार दिवस सुनेचे – प्रत्येकाला केंव्हा तरी महत्व येते.
- चालत्या गाडीला खीळ– व्यवस्थित चालणाऱ्या कार्यात अडचणी निर्माण करणे
- चांभाराच्या देवाला खेटराची पूजा- ज्याच्या त्याच्या योग्यते प्रमाणे ज्याला त्याला वागविणे
- चोराला सोडून संन्याशाला बळी – खरा गुन्हेगार न पकडता आणि त्याला शिक्षा न करता निरपराध माणसास शिक्षा करणे
- चोराच्या मनात चांदणे- वाईट कृत्य करणाऱ्याच्या मनात भीती असते.
- चोराच्या हाताची लंगोटी- ज्याच्याकडून काही मिळण्याची आशा Iनाही त्याच्याकडून थोडेसे मिळणे म्हणजेभाग्य
- चोराच्या उलट्या बोंबा– स्वतःच गुन्हा करून दुसऱ्याच्या नावाने ओरडणे.
हे पण वाचा –अहिल्याबाई होळकर यांचे जीवनचरित्र
हे पण वाचा–मराठी म्हणी आणि अर्थ